خستگی کرو و به خصوص خلبانان از جمله مسائلی است که می تواند ایمنی پرواز را مورد تهدید جدی و دائمی قرار دهد.
خستگی ، چه از نوع جسمی و چه روحی روانی به عنوان یک خطر بالقوه و عامل مستقیم یا غیر مستقیم بسیاری از سوانح پروازی بوده و طبق آمارهای اعلام شده بیش از 50 درصد سوانح هوایی ناشی از خطاهای انسانی ، به طور مستقیم با خستگی و خواب آلودگی خدمه پروازی مرتبط است.
عواقب این عارضه اغلب اوقات کوچک شمرده شده یا نادیده گرفته می شود و یکی از دلایل این امر آن است که هیچ علائم زیستی مشخصی برای سنجش میزان آن در افراد وجود ندارد. متاسفانه خستگی تقریبا تمام جنبه های عملکرد روزمره انسان را تحت تأثیر قرار می دهد و در این میان جنبه هایی چون دقت ، تفکر پیچیده ، قضاوت ، تصمیم گیری های آنی و تحرک که نقش اساسی در امر ایمنی پرواز دارند آسیب پذیرتر هستند.
راهبردهای عملی برای مقابله با خستگی :
- خواب و استراحت کافی قبل از شروع کار و انجام ماموریت ها مانع از بروز خستگی زودرس و فشارهای ناشی از آن است.
- اجتناب از انجام کارهای سنگین مداوم و یکنواخت . این امر به خصوص وقتی که پروازهای طولانی مدت ، علاوه بر وظایف معمول در برنامه پروازی کرو گنجانده می شود بسیار حائز اهمیت بوده و باعث افزایش خستگی و کاهش راندمان کاری می گردد.
- کاهش آب بدن باعث تشدید خستگی و خواب آلودگی می گردد . لذا نوشیدن آب و مایعات از عوامل تأمین آب بدن و رفع خستگی و خواب آلودگی است.
- تقسیم کار بین کرو ، حین پرواز (یا تعویض برخی کارها در صورت امکان ) و رعایت C.R.M از عوامل مؤثر کاهش فشارهای خستگی در پروازهاست.
- پیش بینی تمهیدات لازم جهت رفع مشکلات معیشتی و استرس های روحی روانی کارکنان از عوامل موثر در پیشگیری از خستگی های روحی می باشد.
- بر اساس مقررات موجود هوانوردی هرگاه خلبانان خود را در وضعیت جسمی و روحی نامناسب می بینند می بایستی ضمن مراجعه به مسئولین ذیربط (مسئول عملیات پروازی،پزشک متخصص هوایی و …) از انجام پرواز اجتناب کرده و مأموریت به دیگر افراد آماده واگذار گردد.
- به خاطر خواص تحریک کنندگی کافئین ، پیشنهاد می گردد در حین پرواز ( یا لحظاتی پیش از آن ) مواد کافئین دار و آشامیدنی هایی مانند چای و قهوه مصرف شوند.